سل یک بیماری عفونی است که در اثر مجموعه مایکوباکتریوم های سلی یعنی هر کدام از مایکوباکتریوم های توبرکلوزیس، بوویس و آفریکانوم ایجاد می شود. بیماری در اکثریت موارد ناشی از مایکوباکتریوم توبرکلوزیس (یعنی نوع انسانی ) است. سل می تواند تقریبا تمام اعضای بدن را مبتلا سازد. ولی شایع ترین شکل بیماری سل ریوی است . راه انتقال عفونت تقریبا همیشه از راه تنفس است ولی میکروب سل پس از ورود به ریه و ایجاد ضایعه اولیه می تواند از طریق جریان خون، عروق لنفاوی، برونشها و یا در اثر مجاورت .مستقیماً به دیگر قسمت های بدن منتشرشود.

 

 سل چگونه از بیمار به فرد سالم منتقل می شود ؟ میکروب سل به صورت ذرات ریز وارد هوا شده و نظیر سرماخوردگی منتقل می شود . این ذرات توسط سرفه ،عطسه ، صحبت ، خنده و یا فریاد بیمار، ایجاد و در هوا پخش می شوند . یک سرفه می تواند 3000 ذره میکروبی وارد هوا نماید و 5 دقیقه صحبت کردن نیز همین تعداد ذره تولید می کند و عطسه نیز تعداد بیشتر ایجاد می نماید. این ذرات میکروبی چون بسیار کوچک هستند ، در هوای موجود در هر فضای بسته برای مدت طـولانی می توانند به طور معلق باقی بمانند. میکروب سل در خلط کاملاً خشک شده و یا در گرد و غبار معلق پس از 8 تا 10 روز از بین می رود. این میکروب در خاک سرد و سایه دار حداقل 6 ماه زنده مانـده و در خلط در حال پوسیدن و تجزیه ، هفته ها و ماهها مقاومت دارد. لذا هوای اطاق آلوده شده به میکروب سل ، می تواند حتـی در زمـان غیـاب بیمار نیز موجب انتقال بیماری گردد.

 

درمان سل 

طول مدت درمان سل حداقل 6 ماه است و بیمار باید تحت نظر پرسنل آموزش دیده مراکز بهداشتی درمانی داروهای ضد سل را مصرف کند، متاسفانه در حال حاضر با توجه به شیوع بیماری کووید 19 و شباهت علائم آن با بیماری سل ، بیماریابی سل سخت تر شده است .

افرادی که علائمی شامل کوتاه شدن دامنه تنفس ، ضعف شدید ، سرفه مزمن به مدت 4 هفته ، تعرق شبانه دارند باید به پزشک مراجعه کنند و نسبت به انجام آزمایش سل اقدام نمایند.

 

آیا تمام انواع سل مسری بوده و به اطرافیان منتقل می شود؟

خیر . تنها بیمار مبتلا به سل ریوی خلط مثبت می تواند میکروب را در هوا پخش کرده و بیماری را به اطرافیان منتقل نماید. لذا در اکثر موارد سل ریوی خلط منفی و انواع سل خارج ریوی مسری نبوده و به دیگران منتقل نمی شوند.

 

زهرا استادی کارشناس ارشد بیماریهای واگیر معاونت بهداشت