رسالت برنامه سلامت میانسالان:

امروزه، نیمی از جمعیت کشورهای در حال توسعه را میانسالان تشکیل می دهند. اکثریت جمعیت میانسالان یعنی حدود یک و نیم میلیارد نفر در کشورهای آسیایی زندگی می کنند. جمعیت میانسالان بطور روز افزونی در حال افزایش است؛ بویژه در کشورهای در حال توسعه رشد آن سریعتر از رشد کل جمعیت در همه سنین اتفاق می افتد و برعکس جمعیت کودکان که رشد آن رو به کاهش دارد؛ سرعت رشد جمعیت بزرگسال تا چند دهه آینده نیز ادامه خواهد داشت. درصد جمعیت۵۹-۱۵ساله جهان در سال۲۰۰۰میلادی۲/۵۹بوده است. پیش بینی می شود که این رقم در سال۲۰۱۵میلادی به۳/۶۱درصد برسد. قاعده پهن هرم سنی جمعیت در کشورهای جوان در سال های آینده به گروه های سنی بالاتر تعلق خواهد گرفت. کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نبوده و ظرف سال های آینده شکم هرم جمعیت به میانه هرم نزدیک خواهد شد. این گروه کثیر و مولد جامعه که تاکنون به دلیل تمرکز بر گروه های پرخطر دیگر مانند کودکان از بسیاری خدمات محروم مانده اند، نیازمند حمایت جدی برای ارتقای همه جانبه کیفیت زندگی هستند.

میزان مرگ و میر این گروه سنی بخصوص در کشورهای در حال توسعه رقم بالایی را به خود اختصاص می دهد. پسر بچه هایی که در این کشور ها به سن۱۵سالگی می رسند؛ فقط۵۰-۲۵درصد شانس زنده ماندن بعد از۶۰سالگی را دارا هستند، در حالی که این رقم در کشورهای پیشرفته۱۲درصد است. میانسالان یا به عبارت دیگر والدین محور سلامت خانواده بوده و مرگ و میر، ناتوانی و رفتارهای آنها، همه ابعاد سلامت خانواده را تحت تاثیر قرار می دهد. خطرات تهدید کننده سلامتی میانسالان بر سلامت سایر گروه ها ی سنی در خانواده نیز موثر است (انتقال مادر به جنین، اثر سوء تغذیه و دیابت و فشارخون مادر بر جنین، اثر استعمال دخانیات بر سلامت سایر افراد خانواده و...). علاوه بر تاثیر ناشی از سیر طبیعی بیماری ها در مجموعه خانواده به این نکته نیز باید توجه داشت که با توجه به یادگیری رفتار در خانواده و نقش والدین در شبکه یادگیری اجتماعی، آثار این رفتارها بر جنبه های مختلف سلامت و بیماری و تاثیر آن در فرهنگ رفتاری همه اعضای خانواده بر هیچ کس پوشیده نیست. همچنین بررسی ها نشان داده است که نرخ مرگ و میر کودکان پدر از دست داده و مادر از دست داده افزایش قابل توجهی داشته است. افزایش موارد کار و افت تحصیلی در فرزندانی که یکی یا هر دو والد خود را از دست داده اند نیز از دیگر آثار نامطلوب است. مرگ مادر نه فقط به دلایل مرتبط با حاملگی و زایمان بلکه به دلایل دیگر نیز به همان اندازه برای خانواده فاجعه آمیز است و مرگ و ناتوانی پدر که تاکنون کمتر به آن اهمیت داده شده است، برای خانواده در تمامی ابعاد دردناک و جبران ناپذیر است.

از سوی دیگر این گروه سنی دارای نقش مولد هم از لحاظ اقتصادی و هم از نظر بیولوژیک می باشند و سایر گروه های سنی در خانواده و جامعه به آنان وابسته اند. این وابستگی در کشورهای در حال توسعه بیشتر از کشور های پیشرفته بوده و نقش آن مهمتر است. بیماری در گروه میانسالان بیشترین روزهای از دست رفته کاری را ایجاد و بیشترین فشار اقتصادی را به جامعه وارد می کند. بیماری ها در این گروه سنی هم بر میزان در آمد زایی و هم بر نوع هزینه ها تأثیر دارد. مضیقه مالی برای سایر افراد خانواده از نظر بهداشت و درمان از جمله آثار اقتصادی مرتبط با بیماری های این گروه از جمعیت و آثار سوء آن بر سلامت دیگر گروه های سنی می باشد. سالمندی سالم و فعال در گرو بزرگسالی سالم و تأثیر بیماری های دوره بزرگسالی بر سلامت دوره سالمندی انکار ناپذیراست.

چهره سلامت و بیماری در این گروه سنی متفاوت با گروه های سنی دیگر از جمله کودکان است و مداخله برای کاهش بار بیماری ها در آنان به سادگی کنترل بیماری های واگیردار که با اقدامات استاندارد فعال و ساده مانندEPIانجام می شود، مقدور نیست. کنترل بیماری های این گروه سنی به شدت به مسائل فرهنگی، اجتماعی و شیوه زندگی بستگی دارد و برنامه های بین بخشی متعددی را می طلبد.

چشم انداز:

دستیابی به جامعه ای سالم و مولد به گونه ای که هر فرد30تا۶۰ساله ای بتواند متناسب با وضعیت سلامتی خود، اصول شیوه زندگی سالم را فراگرفته و به کار بندد و در هر زمان و مکان به خدمات غربالگری و پاراکلینیک تشخیصی به منظور تشخیص زودرس بیماری و پیشگیری از مرگ و ناتوانی دسترسی داشته باشد و با بهره گیری از خدمات سلامت مطلوب و دسترسی عادلانه، کیفیت زندگی مناسبی را تجربه نماید و با خاطراتی خوش این دوران را سپری نموده و به دوران سالمندی پا گذارد.

بیانیه رسالت:

واحد سلامت میانسالان متولی ارتقای سطح سلامت میانسالان از طریق کاهش مرگ و ناتوانی ناشی از بیماری های اولویت دار دوره میانسالی در راستای تعهدات ملی و بین المللی می باشد. عمده ترین بیماری های هدف این برنامه بیماری های قلبی عروقی، بیماری های سرطانی، بیماری های عضلانی اسکلتی، بیماری های غدد متابولیک و تغذیه ای، بیماری های گوارشی، بیماری های ادراری تناسلی و اختلالات روانی می باشد و فعالیت های اجرایی این برنامه بر دو محور فعالیت های آموزشی و فعالیت های غربالگری استوار است. گروه هدف این برنامه زنان و مردان30تا۶۰ساله می باشند که بالغ بر۴۵درصد کل جمعیت کشور را شامل می شوند و به عنوان سرمایه های اقتصادی و اجتماعی نقش مولد در جامعه ایفا می نمایند و مسئولیت و بار وابستگی گروه های غیرفعال اقتصادی جامعه (کودکان زیر۱۵سال و سالمندان بالای۶۴سال) را بر عهده دارند و لذا سلامت این نسل به عنوان نسل مولد و پویا، تضمین کننده سلامت جامعه می باشد.

برنامه سلامت میانسالان بر آن است تا با بهره گیری از تکنولوژی نوین برای انتقال مفاهیم سلامتی و ترویج شیوه زندگی سالم در میانسالی در جهت کنترل عوامل خطر و کاهش بار بیماری های اولویت دار و نیز از طریق ارایه خدمات آموزشی و مشاوره ای و انجام تست پاپ اسمیر (در زنان۲۰تا۶۵ساله حداقل یکبار ازدواج کرده) و معاینات سالانه پستان (در زنان۳۰تا۶۵ساله) در جهت تشخیص زودرس سرطان های شایع زنان و پیشگیری از مرگ و ناتوانی این سرطان ها اهتمام ورزد.

اهداف کلی:

• ارتقای شیوه زندگی سالم در گروه سنی میانسالی و بزرگسالی30تا۶۰سالگی
• کاهش مرگ و ناتوانی ناشی از بیماری های اولویت دار
• اهداف بلند مدت در برنامه پنجم توسعه
• اهداف بلند مدت در برنامه پنجم توسعه
• کاهش نسبت مرگ ومیر به بروز سرطان پستان
• کاهش نسبت مرگ ومیر به بروز سرطان گردن رحم